पटक–पटक आयोजनाको मिति सारेपछि प्रधानमन्त्री कपको पुरुष क्रिकेटको संस्करण कीर्तिपुरको क्रिकेट मैदानमा आयोजना हुने तय थियो । तर ५० ओभरको यो प्रतियोगिता मूलपानीस्थित मैदानमा म्याट ओछ्याएर पनि खेलाइयो । त्यसको एकमात्र उद्देश्य थियो बजेट सक्न प्रतियोगिता छिटो टुंग्याउनु ।

पछिल्लो समय नेपाली क्रिकेटले सफलता पाएसँगै यसका निम्ति सरकारले भौतिक पूर्वाधार निर्माण र प्रतियोगिताको लागि बजेट छुट्याउन थालेको छ । नेपाल क्रिकेट संघ अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्धमा परेकोले खेल नभएको अवस्थामा कम्तीमा एउटा राष्ट्रिय प्रतियोगिता गर्ने जिम्मा राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्को भागमा परेको छ । तर परिषद्ले जहिले पनि प्रतियोगिता जेठ र असारकै बेलामा आयोजना गर्छ । २०७४ सालको संस्करणमा त वर्षाले बिथोलिएर खेल हुन नसकेपछि नेपाल पुलिस र नेपाली सेनाले उपाधि नै बाँडेका थिए ।

राष्ट्रिय महिला क्रिकेटको हालत पनि यस्तै भयो । गएको ४–११ असारमा सुदूरपश्चिमको महेन्द्रनगरमा आयोजित प्रतियोगिता अति गर्मीका कारण आफूहरुको वृत्ति–विकासमा कुनै फाइदा नपुग्ने भन्दै आफ्ना नाममा आएको दुरुपयोग भएको स्वयं खेलाडीहरु नै बताउँछन् । महिला राष्ट्रिय टोलीकी कप्तान रुविना क्षेत्री भन्छिन्, “एक त ४५ डिग्री तापक्रममा खेल भयो । त्यसमाथि कसैले पूरा खेल खेल्न पाएनन् । अधिकांश खेल वर्षाले गर्दा हुन सकेन । यसरी प्रतियोगिता आयोजना गर्नुको केही अर्थ छैन । यसले न खेलाडी उत्पादन हुन्छ न भएका खेलाडीहरूको प्रदर्शनमा सुधार नै । बरु यसले खेलाडीहरूलाई चोट लाग्न सक्छ । भएको मनोबल पनि घट्नेछ ।”

वर्षाले थुप्रै खेल अवरुद्ध हुँदा परिस्थिति यस्तो बनिसकेको थियो कि प्रतियोगिताको च्याम्पियन टोली सशस्त्र प्रहरी बल एपीएफ फाइनल पुग्नुअगाडि नै झण्डै बाहिरिनु परेको थियो । एपीएफकी कप्तान सीता रानामगर भन्छिन्, “हामी त प्रतियोगिताबाट बाहिरियौं भनेर काठमाडौं फर्किने तयारी गरिसकेका थियौं । हाम्रो रन रेट कम थियो । यदि सेमिफाइनल खेल नभइदिएको भए हामी प्रतियोगिताबाट आउट हुन्थ्यौं ।”

रु.८८ लाखको बजेट रहेको उक्त प्रतियोगिताका लागि परिषद्ले महाकाली स्पोर्टस् सोसाइटीसँग सहकार्य गरेको थियो । सोसाइटीका अध्यक्ष सुमन भट्ट पनि असारमा आयोजित प्रतियोगितामा सोचे जस्तो उद्देश्य पूरा नभएको स्वीकार्छन् । उनी भन्छन्, “हामीले माघमा नै प्रतियोगिता गरौं भनेर परिषद्सँग आग्रह गरेका थियौं । तर विभिन्न कारणले गर्दा अन्ततः असारमा नै खेल गर्ने समय पायौं ।” राष्ट्रिय क्रिकेट प्रतियोगिता एउटा उदाहरण मात्र हो । राष्ट्रियस्तरकै अन्य खेल प्रतियोगिताहरू र स्थानीय तहमा समेत पछिल्ला दिनहरूमा बजेट सकाउनकै लागि असारे भेलमा प्रतियोगिता हुन थालेको छ ।

प्रदेश–१ मा भइरहेको ‘मुख्यमन्त्री कप फूटबल प्रतियोगिता’ पछिल्लो उदाहरण हो । अखिल नेपाल फूटबल संघ (एन्फा)ले सातवटै प्रदेश सरकारसँग मिलेर ‘मुख्यमन्त्री कप फूटबल प्रतियोगिता’ आयोजना गर्ने योजना अन्तर्गत प्रदेश–१ मा यो खेल भइरहेको छ ।

अरु प्रदेशले बजेट छुट्याइनसकेको यो प्रतियोगिताका लागि प्रदेश–१ ले भने रु.१ करोड बजेट छुट्यायो र, एन्फाले रु.३३ लाख दियो । त्यसैले अन्य प्रदेशमा खेल शुरु नभए पनि प्रदेश–१ मा भने मध्य असारमा खेल शुरु गरिएको छ । जुन स्वाभाविक रुपमा वर्षाबाट प्रभावित बनिरहेको छ ।

यही १६ असारमा शुरु भएर ३० सम्म चल्ने यो प्रतियोगिता वर्षाको आहालमा डुबेको छ । अन्तिम चरणको खेल हुने तय भएको विराटनगरको शहीद रंगशाला वर्षाले डुबेपछि धरान सारिएको छ ।

करोडको बजेट सक्नकै लागि प्रतियोगिता आयोजना गरिएको भन्दै आलोचना भइरहेको छ । “सातवटै प्रदेशमा प्रतियोगिता गर्ने कार्यक्रम भए पनि प्रदेश–१ सरकारले शुरुमै हातेमालो गरेकोले असारमै प्रतियोगिता गर्नुपर्‍यो”, एन्फाका महासचिव इन्द्रमान तुलाधर भन्छन्, “तर वर्षाकै नाममा आलोचना गर्न जरुरी छैन । विश्वकप क्रिकेट पनि पानी परिरहेकै बेला भइरहेको छ । फूटबलमा त पानी परे पनि बल गुडुञ्जेल खेल्न मिल्छ । आयोजना हुनु नै ठूलो कुरा हो ।“
बर्खे भेलमै भइरहेको अर्को प्रतियोगिता हो, ‘राष्ट्रपति रनिङ शिल्ड’ । असारे झरीसँगै बजेट सक्नकै लागि आयोजना भइरहेको भन्दै विभिन्न खेलका प्रशिक्षकहरूले नै यसको आलोचना गरिरहेका छन् ।

राष्ट्रपति रनिङ शिल्डका लागि रु.४ करोड बजेट विनियोजन भएको थियो । तर यसपालि आठौं बृहत् राष्ट्रिय प्रतियोगिताका निम्ति त्यो बजेट प्रयोग हुँदा रनिङ शिल्ड हुने/नहुने निश्चित थिएन । र, बजेट आएपछि अन्तिम समयमा हतारमा प्रतियोगिता थालियो ।

जिल्ला हुँदै केन्द्रीय तहमा गरिने यो प्रतियोगिताको मुख्य उद्देश्य विद्यालयमा रहेका प्रतिभाहरूको खोजी गर्नु हो । तर हतार–हतारमा त्यो उद्देश्य पूरा नहुने प्रशिक्षकहरू बताउँछन् । जिल्ला कार्यक्रममा ५४ जिल्लाले मात्र भाग लिए । एथलेटिक्स, भलिबल, कराते, तेक्वान्दो, कबड्डी र उसु खेलहरू संचालन भए । छरितो कार्यक्रम गरिए पनि समय कम भएकोले प्रतियोगिताको कुल बजेट नसकिने अधिकारीहरुले बताएका छन् । राष्ट्रपति रनिङ शिल्ड संचालन तथा व्यवस्थापन समितिका सचिव मीनकृष्ण शर्मा भन्छन्, “जिल्ला छनोटमा रु.२ करोड ५७ लाख सकियो । अब केन्द्रमा हुने खेल रु.९० लाख भन्दा कममा सकिन्छ होला । बाँकी बजेट बच्छ ।”

काठमाडौंमा हुने राष्ट्रपति रनिङ शिल्डको अन्तिम चरण यही २९–३१ असारमा चल्दैछ । यसले असार अगावै खेल त सम्पन्न हुनेछ तर बर्खे झरीमाझ हुने प्रतियोगिताले उद्देश्य प्राप्ति होला नहोला; प्रश्न उठ्नेछ ।