पछिल्लो आठ महीनामा काकडभिट्टा नाकाबाट रु.३६ करोड ८८ लाख ९४ हजारको ५५ लाख ३३ हजार ३२३ किलो सुपारी भारत हुँदै नेपाल भित्रियो। त्यसबाट रु.१३ करोड १४ लाख १९ हजार राजस्व उठेको रेकर्ड मेची भन्सार कार्यालय काकडभिट्टाले राखेको छ। विराटनगर, वीरगञ्ज, भैरहवा, नेपालगञ्ज लगायतका नाकाबाट पनि यही स्तरमा सुपारी भित्रिने एक व्यापारी बताउँछन्। रोचक कुरा के छ भने, त्यतिका सुपारी भारत निकासीकै लागि नेपाल भित्रिएको हो।
किन आउँछ नेपालमा?
काकडभिट्टाका गोदामका सुपारी इण्डोनेशिया, थाइल्याण्ड र सिंगापुरबाट ल्याइएको हो। भारतमा तेस्रो मुलुकबाट भन्दा नेपालबाट निकासी गर्दा प्रतिकेजी भारु ३० कम पर्ने भएकाले व्यापारीहरूले यो बाटो बनाएका हुन्। व्यापारीहरूका अनुसार, भारतमा दैनिक बीस हजार बोरा सुपारी माग हुन्छ। जबकि, त्यहाँको उत्पादन पाँचहजार बोरा मात्र छ। गुट्खा, मधु, पानमा सुपारीको प्रयोग हुन्छ।
'उत्पत्तिको प्रमाणपत्र नलिएको वस्तुको तस्करी रोक्नु सुरक्षा निकायको कर्तव्य भएकोले' ३१ वैशाख २०६८ मा विराटनगर भन्सार नजिकैबाट प्रहरीले पक्राउ गरेको सुपारीले भरिएका तीन वटा भारतीय ट्रक अझै छुटेका छैनन्। मोरङ सुपारी खेती विकास संस्थाको सिफारिसमा तेस्रो मुलुकबाट आयात गरिएको रु.५० लाख ४० हजार बराबरको ५६ मेटि्रक टन सुपारी भारत लैजाने क्रममा पक्राउ परेको थियो। पुनरावेदन अदालत विराटनगरले धरौटीमा छाड्न आदेश दिए पनि बीचमा अख्तियारले छानबिन थालेकाले नछाडिएको रानी भन्सारको भनाइ छ।
चालु आर्थिक वर्षको माघसम्म विराटनगर नाकाहुँदै ७३ लाख १९ हजार ६५ किलो सुपारी तेस्रो मुलुकबाट आयात भयो भने ६१ लाख ३३ हजार ५२९ किलो निर्यात भयो। अघिल्लो आवमा भने ५५ लाख ४० हजार ४३९ किलो आयात भएको तथ्याङ्क छ। जबकि, त्यही वर्ष ८२ लाख ७१ हजार ७३० किलो निर्यात भयो। मोरङ व्यापार संघका अध्यक्ष अविनाश बोहरा यो वर्ष पनि यस्तै असन्तुलित तथ्यांक देखाउने सुपारी विराटनगरका गोदामहरूमा रहेको बताउँछन्।
कन्टेनरमा आउने सुपारी साना झोला र पोकाहरूमा पनि भारत निकासी हुन्छ। एक केजी सुपारी सीमा कटाउनेहरूले रु.७ देखि रु.१० सम्म पाउँछन्। धेरैजसो महिला र बालबालिकालाई यस्तो प्रकृतिको तस्करीमा प्रयोग गरिन्छ। यो प्रकृतिको तस्करी रोक्न गाह्रो हुने सीमा प्रहरी निरीक्षक भगीरथ रेग्मीले बताए।
गोपाल गड्तौला काकडभिट्टा,
कमल रिमाल विराटनगर