परम्परागत पौभा कलाको संरक्षण र विकास गर्दै लोक चित्रकार (५३) ले आफ्नो करिअरलाई पनि उँचाइमा पुर्‍याएका छन्। धर्म र दर्शनका गहकिला विषयलाई भगवानको चित्र मार्फत प्रस्तुत गरिने परम्परागत पौभा कलामा चार दशक विताएका कलाकार लोक चित्रकारलाई दुनियाँले सम्झने र सम्मान गर्ने क्रम बढेको छ। उनले बनाएका मत्स्येन्द्रनाथका १०८ स्वरुप आउँदो वर्ष जापानको टोकियोस्थित खान्जोइन संग्रहालयमा प्रदर्शन हुँदैछन् भने त्यही कलाको विकास र विस्तार गरेकोमा संस्कृति तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले २९ असारमा उनलाई कला विधातर्फ यो वर्षको राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार प्रदान गरेको छ।

आधुनिक कलामा कलाकारहरुको रुचि बढ्न थालेपछि अरु परम्परागत कला जस्तै पौभा पनि बेवास्तामा पर्न थालेको थियो। तर, १२ वर्षको उमेरदेखि कुची समाएका काठमाडौं इटुम्वहालमा जन्मिएका यी चित्रकारले त्यसैलाई आफ्नो करिअर बनाउँदै यो उँचाइसम्म आइपुगे। ११ वर्ष लगाएर बनाएका मत्स्येन्द्रनाथका १०८ स्वरुपलाई जापानमा प्रदर्शन गर्न पाउनुले उनले पाएको उँचाइ देखाउँछ। जसलाई उनी यो कलामा गम्भीरतापूर्वक लाग्नुको कारण मान्छन्। भन्छन्, “त्यहाँ विदेशीमा मेरो मात्र पेन्टिङ हुनेछ, ५२ वटा पेन्टिङ अहिले नै त्यहाँ पुगिसकेका छन्।”

अमेरिकाको हार्वर्ड युनिभर्सिटी, फिनल्याण्डको हेलसिन्की र जापानको ओसाकामा पौभा कलाको सात वटा एकल प्रदर्शनी गरिसकेका उनी दर्जनौं संयुक्त प्रदर्शनीमा सहभागी भइसकेका छन्। स्वाध्ययनबाट कलाकार बनेका उनी अहिले परम्परागत कलाबारे काठमाडौं विश्वविद्यालयका विद्यार्थीलाई पढाउँछन् भने सिमि्रक एटेलिअर नामक स्टुडियो तथा पेन्टिङ स्कूलमा संलग्न रहँदै त्यहाँ आउने नयाँ पुस्तालाई पनि यो कला सिकाउँछन्।

विश्वविद्यालय र क्याम्पसमा परम्परागत कलाको पढाइ नहुँदासम्म यस्ता कलाको संरक्षण र विकास नहुने उनको धारणा छ। परम्परागत कलाले मुलुक, इतिहास र समाजको परिचय दिने भएकाले युवा पुस्तालाई योबाट विकर्षण हुन दिन नहुने उनको मान्यता छ।

शब्द/तस्वीरः ऋषिराम कट्टेल