७ माघमा सरकारले नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट) को उपकुलपतिमा नियुत्त गरेका सुनिलबाबु श्रेष्ठ भन्छन्, “अबको दुई वर्षभित्रै नयाँ इनोभेशन बजारमा ल्याउने गरी काम गर्छौं।”

म वातावरणीय विकास इञ्जिनियरिङको विद्यार्थी र योजनाकार भएकाले योजनाबद्ध ढंगले विज्ञान प्रविधिको विकासमा ध्यान दिन्छु । नास्टको हालको अवस्था अध्ययन गरेर दुई तीन महीनाभित्रै ‘स्टाटस पेपर’ तयार पार्छु । त्यसपछि हामी एकवर्षे र चारवर्षे रणनीतिक योजना बनाउँछौं ।

नास्टले मुलुकलाई सम्झने गरी केही दिन नसकेको अवस्थामा राज्यले कहिलेसम्म लगानी गरिरहने ?

त्यसै कारण मैले परिणाममुखी अनुसन्धानमा मात्रै लगानी गर्ने भनेको छु । अनुसन्धान कुन क्षेत्रमा गर्ने भन्नेमा पनि हामी स्पष्ट हुनुपर्छ । अहिले दिगो विकास र राष्ट्रिय प्राथमिकताका क्षेत्रमा अनुसन्धान अघि बढाउनुपर्छ । जे मन लाग्यो, त्यही अनुसन्धान गरेर हुँदैन । विज्ञानलाई जनतासम्म पुर्‍याउनुपर्छ ।

विज्ञान तथा प्रविधिलाई जनतासँग कसरी जोड्ने ?

अब विज्ञान र प्रविधिका कुरा वैज्ञानिकले मात्रै बोल्ने होइन, यो जनतासम्म पुर्‍याउनुपर्छ । त्यसैले हामी ‘समाजका लागि विज्ञान’ भन्ने अभियान चलाउँदैछौं । खानेपानीमा पहुँच र शुद्धताका लागि, जलस्रोतबाट जनताले लाभ लिने अन्य विकल्प जस्ता विषयमा अनुसन्धान गर्न सकिन्छ । त्यस्तै सौर्य ऊर्जा, फोहोर व्यवस्थापन, कृषि र जडीबुटीको विकासमा नयाँ प्रविधिहरूको विकास गर्दा जनता प्रत्यक्ष लाभान्वित हुनेछन् ।

प्रविधि भित्र्याउनमै सीमित नास्टले इनोभेशनमा थप के गर्छ ?

हामी ‘लो इनोभेशन ट्र्याप’ मा फसिरहेका छौं । त्यसैले आविष्कारलाई प्रवद्र्धन गर्ने र अनुसन्धानलाई उत्पादनसँग जोड्ने कामका लागि ‘इनोभेशन फण्ड’ बनाउने कोशिशमा छौं । इनोभेटिभ युवाहरूलाई सहयोग गर्ने र बाटो देखाउने वातावरण तयार पार्छौं । दुई वर्षभित्र नयाँ उत्पादन बजारमा ल्याउने गरी काम गर्छौंं । अहिले हामी ‘ग्लोबल इनोभेशन इण्डेक्स’ मा १०८औं स्थानमा छौं । चार वर्षपछि कम्तीमा श्रीलंका (८८औं स्थान) को आसपास पुग्छौं भन्ने आशा छ ।

त्यसका लागि वित्तीय स्रोतको आवश्यकता होला नि !

सरकारले दिने बजेट बाहेक विभिन्न संघ–संस्थाले यसमा सहयोग गर्न सक्छन् । प्रदेश र स्थानीय सरकारसँग पनि सहकार्य गर्न सकिन्छ । अहिले जलवायु परिवर्तनका क्षेत्रमा पैसा छ, तर कसरी ल्याउने भन्ने प्रक्रिया स्पष्ट छैन । हामीले त्यो बाटो बनाउँछौं । निजी क्षेत्रसँग पनि सहकार्य गर्छौं ।