मलेशिया जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण संस्थाको हकमा त्यहाँको सरकारले नेपालको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयलाई नयाँ मापदण्ड पठाउँदै सोही अनुसार संस्था सूचीकरण गर्न आग्रह गरेको छ । अहिलेसम्म वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने संस्थाको सूचीकरण गर्न श्रम मन्त्रालयले २०७० सालमा मापदण्ड बनाएको थियो । सोही मापदण्डका आधारमा सूचीकृत संस्थाले कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्दै आएका छन् ।

नेपाल र मलेशियाबीच १२ कात्तिकमा भएको नयाँ श्रम सम्झैता कार्यान्वयन गर्न गठित संयुक्त कार्यदलको सोही दिन बसेको पहिलो बैठकले मलेशिया जाने कामदारका लागि ‘मेडिकल र सेक्युरिटी स्क्रिनिङ’ गर्ने निर्णय गरेको थियो । उक्त निर्णय अनुसार दुवै देशका अधिकारीहरू सम्मिलित प्राविधिक समितिको बैठकमा स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने संस्थाको मापदण्ड मलेशिया सरकारबाट नेपाललाई उपलब्ध गराउने निर्णय भएको थियो ।

सोही निर्णय अनुसार नयाँ श्रम सम्झैता कार्यान्वयनको पहिलो चरण अन्तर्गत मलेशियाको स्वास्थ्य मन्त्रालयले तयार पारेको स्वास्थ्य संस्थाको मापदण्ड ८ चैतमा नेपालस्थित मलेशियन दूतावास मार्फत श्रम मन्त्रालयलाई पठाइएको छ । यो मापदण्डले यसअघि मलेशिया जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्न नेपाल स्वास्थ्य व्यवसायी महासंघ अन्तर्गतका ३९ स्वास्थ्य संस्थाको सिन्डिकेट तोडेर थप स्वास्थ्य संस्था पनि सूचीकृत हुने गरी फराकिलो दायरा बनाएको छ । नेपाली कामदारका लागि मलेशियाको श्रम बजार गएको असारदेखि बन्द रहेको अवस्थामा स्वास्थ्य परीक्षणको लागि आएको नयाँ मापदण्डले त्यहाँ जाने प्रक्रिया खुलाउन सहज पार्ने देखिएको छ ।

के छ नयाँ मापदण्डमा ?

मलेशिया सरकारले पठाएको स्वास्थ्य परीक्षण सम्बन्धी नयाँ मापदण्डमा कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने प्रत्येक स्वास्थ्य संस्थामा ३०० मिलिएम्पियरेज (एमए) को डिजिटल एक्स–रे र त्यसको सुरक्षा व्यवस्थापन अनिवार्य हुनुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । श्रम मन्त्रालयले २०७० सालमा बनाएको मापदण्डमा १०० एमएको म्यानुअल एक्स–रे भए पनि स्वास्थ्य परीक्षण गर्न सकिने प्रावधान छ । नयाँ मापदण्डमा स्वास्थ्य संस्थामा युरिन एनालाइजर अनिवार्य राख्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । यसअघि यो अनिवार्य थिएन । युरिन एनालाइजरले पिसाब जाँचेर शरीरमा सुगर भए–नभएको पत्ता लगाउन सके पनि कति परिमाणमा सुगर छ भन्ने देखाउन सक्दैन । यस्तै, पछिल्लो मापदण्डमा स्वास्थ्य संस्थामा माइक्रोस्कोप, अटोमेटिक बायोकेमेस्ट्री एनालाइजर, कल्चर काउन्टर, इन्कुबेटर, अटो क्लेभ लगायतका प्याथोलोजीका १७ सेट सामग्री अनिवार्य हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ ।

मलेशिया जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने स्वास्थ्य संस्थामा अब एक प्याथोलोजिष्ट अनिवार्य हुनुपर्ने मापदण्ड पनि राखिएको छ । यस्तै प्याथोलोजिष्ट सहित रेडियोलोजिष्ट, एमडीजीपी वा एमबीबीएस डाक्टर, रेडियोग्राफर लगायतका १३ जना जनशक्ति हुनुपर्छ ।

सिन्डिकेट तोड्ने प्रावधान

श्रम मन्त्रालयले १३ र १४ चैतमा सूचना प्रकाशन गरेर नयाँ मापदण्ड पुगेका स्वास्थ्य संस्थालाई सूचीकृत हुन आशयपत्र माग गरेको छ । मन्त्रालयको वैदेशिक रोजगार शाखाका प्रमुख दीपक ढकाल मापदण्ड पुगेका स्वास्थ्य संस्थालाई मलेशियाको सरकारसँग समन्वय गरेर छनोट गर्ने बताउँछन् । उनी भन्छन्, “नयाँ व्यवस्था अनुसार निजी अस्पताल र उपत्यका बाहिरका स्वास्थ्य संस्थालाई सूचीकरणको बाटो खुला गरिएको छ ।”

यसअघि वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्न मन्त्रालयबाट २३४ स्वास्थ्य संस्था सूचीकृत थिए । मन्त्रालयले २०६९ सालदेखि नयाँ स्वास्थ्य संस्थालाई सूचीकरण गर्ने बाटो खोलेको थिएन । शाखा प्रमुख ढकाल मलेशिया जाने कामदारका लागि यसअघि सूचीकृत ३९ संस्थाको सिन्डिकेट तोडिएकाले अब थप सूचीकृत हुनेमध्ये जुनसुकै स्वास्थ्य संस्थाबाट परीक्षण गर्न सकिने बताउँछन् ।

सूचीकरणका लागि छनोटमा पर्ने स्वास्थ्य संस्थाले मलेशियाको सरकारले पठाएको ‘स्ट्याण्डर्ड अपरेटिङ प्रोसिड्युअर्स’ (एसओपी) अनुसार स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्नेछ । मन्त्रालयले स्वास्थ्य संस्था छनोट भएपछि एसओपी उपलब्ध गराउने जनाएको छ ।

स्वास्थ्य परीक्षणका लागि नयाँ मापदण्ड पठाइए पनि नेपाली कामदारले यहाँ स्वास्थ्य परीक्षण गरेपछि पुनः मलेशियामा परीक्षण गर्नुपर्ने वा नपर्ने भन्ने खुलाइएको छैन । यसअघि यहाँ स्वास्थ्य परीक्षण गरेका कामदारले मलेशियाको सरकारले आउट–सोर्सिङ गरेको फोमेमा एसडीएन बीएचडी नामक कम्पनी मार्फत परीक्षण गराउनुपथ्र्याे । फोमेमाले ‘अनफिट’ देखाए नेपाली कामदार फर्किनुपर्ने बाध्यता थियो ।

रामु सापकोटा