दलहरूले अनुसन्धान
केन्द्रहरूलाई समेत कार्यकर्ता
भर्तीकेन्द्र बनाई भागबण्डामा
गर्ने नियुक्तिले खाने मान्छे त
प्रशस्तै भए, तर विचार र
अनुसन्धान शून्य भयो।
डा. महेश बास्कोटा
डीन स्कूल अफ आर्टस्,
काठमाडौं विश्वविद्यालय,

सन् १९५० पछि भने नेपालीहरूबाटै नेपालको अध्ययन–अनुसन्धान हुनथालेको देखिन्छ। नयराज पन्तको अगुवाइमा स्थापित संशोधन मण्डलले नेपाली इतिहासको आलोचनात्मक अध्ययनको काम शुरू गरेको अनुसन्धानकर्ता डा. वैद्य बताउँछन्। उनका अनुसार, संशोधन मण्डलले थालेको इतिहासको अध्ययन–अनुसन्धानपछि अन्य नेपाली विद्वानहरू नेपाली समाज, भूगोल, जातजाति आदिको अनुसन्धानतिर लागेका हुन्। नेपाली समाजको गरीबी र आर्थिक अवस्थाको वास्तविक अध्ययन–अनुसन्धान चाहिं महेशचन्द्र रेग्मीको आगमनपछि मात्रै शुरू भएको योजनाविद् डा. शर्माले बताए। डा. शर्मा भन्छन्, “उनले रेग्मी रिसर्च स्थापना गरेर सन् १९५०–८० को नेपाली अर्थतन्त्र र भूमि व्यवस्थाको मानक अध्ययन–अनुसन्धान गरेका थिए।” 

 

 

राजनीतिको शिकार 

 

तीव्र रुपमा सामाजिक
परिवर्तन भइरहेको
अवस्थामा हुनुपर्ने
समाजशास्त्रीय अध्ययन–
अनुसन्धान नहुँदा नेपाली
समाज दिशाहीन हुँदै
गएको छ।
डा. बालगोपाल वैद्य
संस्थापक, न्यू एरा

वितेको दुईदशक समाजको हरेक तप्का अध्ययन, अनुसन्धान, प्राज्ञिक बहस र छलफलमा भन्दा उडन्ते राजनीतिक कुरामा लागेको र देश विकासको लागि महत्वपूर्ण अध्ययन–अनुसन्धानमा सरकारले आफैं अग्रसरता देखाउनुपर्नेमा त्यसो हुन नसकेको अनुसन्धानकर्ता प्रा.डा. हरिध्वज पन्त बताउँछन्। “राष्ट्रिय योजना आयोगले अग्रसरता लिनुपर्ने हो तर त्यो पनि हुनसकेको छैन”, प्रा.डा. पन्तभन्छन्, “हरेक नियुक्ति, जागिरदेखि साना–ठूला सबै आयोजना राजनीतिक आधारमै चल्न थालेपछि रिसर्च नचाहिएको होला।”